آنچه در این مقاله خواهید خواند:
دیابت یکی از شایع ترین بیماریهای مزمن در جهان است که بیش از ۴۲۲ میلیون نفر را تحت تأثیر قرار داده است. درکشور ما ایران نیز تعداد قابل توجهی از افراد با این بیماری زندگی می کنند.
دیابت به دو نوع اصلی تقسیم می شود: نوع ۱ که در آن بدن قادر به تولید انسولین نیست و در نوع ۲ بدن به انسولین مقاومت نشان می دهد یا تولید آن با کاهش روبروست.
انسولین، که هورمونی حیاتی برای تنظیم قند خون می باشد، برای بسیاری از بیماران دیابتی از طریق تزریق تأمین میشود. انسولین قلمی به دلیل سهولت استفاده، دقت بالا و قابلیت حمل، یکی از محبوب ترین روشهای تزریق انسولین است.
این ابزار به بیماران کمک می کند تا قند خون خود را به طور مؤثر مدیریت کنند. در این مقاله، راهنمای جامعی برای استفاده از انسولین قلمی ارائه خواهیم داد که شامل مراحل تزریق، نکات ایمنی و اشتباهات رایج در استفاده از این ابزار پزشکی است.
انواع انسولین قلمی
انسولین قلمی در بازار توزیع دارو در دو نوع اصلی عرضه می شود:
قلمهای یکبار مصرف: این قلمها پس از اتمام انسولین دور ریخته می شوند. استفاده از آنها ساده است و نیازی به تعویض کارتریج ندارند، که برای افرادی که به دنبال راحتی هستند، مناسب است.
قلمهای قابل تعویض کارتریج: این قلمها امکان تعویض کارتریج انسولین را دارند و برای افرادی که به طور مکرر از انسولین قلمی استفاده میکنند، اقتصادی تر محسوب می شوند.
هر دو نوع انسولین قلمی امکان تنظیم دوز دقیق را فراهم می کنند و به بیماران کمک میکنند تا تزریق را با کمترین خطا انجام دهند. انتخاب نوع قلم به نیازهای شخصی و توصیه پزشک بستگی دارد.
انواع انسولین مورد استفاده در قلمها
انسولین قلمی می تواند حاوی انواع مختلفی از انسولین باشد که هر کدام ویژگی های خاص خود را دارند:
انسولین سریع الاثر (مانند لیسپرو، آسپارت، گلولین): برای کنترل قند خون پس از وعده های غذایی استفاده میشود و اثر آن سریع پدیدار می شود.
انسولین میان اثر (مانند NPH): برای پوشش نیازهای انسولین در طول روز مناسب است.
انسولین آهسته الاثر (مانند گلارگین، دتمیر): برای کنترل قند خون در طول شبانه روز طراحی شده است.
انسولین های ترکیبی: ترکیبی از انسولین سریع و آهسته الاثر برای کاهش تعداد تزریق ها.
پزشک شما نوع مناسب انسولین قلمی را بر اساس سبک زندگی و نیازهای شما تجویز خواهد کرد.
مراحل تزریق انسولین قلمی
برای استفاده صحیح از انسولین قلمی، باید مراحل زیر را با دقت دنبال کنید:
۱. آماده سازی قلم
شستن دستها: دستهای خود را با آب و صابون بشویید و کاملاً خشک کنید تا از ورود میکروب به محل تزریق جلوگیری شود.
بررسی قلم: مطمئن شوید که انسولین قلمی سالم است و تاریخ انقضای آن نگذشته است. اگر انسولین در یخچال نگهداری شده، ۱۵ تا ۳۰ دقیقه صبر کنید تا به دمای اتاق برسد.
نصب سوزن: یک سوزن جدید به انسولین قلمی وصل کنید. کلاهک خارجی و داخلی سوزن را بردارید.
تست قلم: برای اطمینان از عدم وجود هوا در قلم، دکمه تزریق را فشار دهید تا چند قطره انسولین خارج شود. این کار جریان آزاد انسولین را تضمین خواهد کرد.
۲. انتخاب محل تزریق
محلهای مناسب برای تزریق انسولین قلمی شامل شکم (حداقل ۵ سانتیمتر دور از ناف)، ران، باسن و پشت بازو هستند. هر کدام از این نواحی ویژگیهای خاصی دارند:
شکم: جذب یکنواخت و سریع انسولین.
ران: مناسب برای تزریقات کمتر حساس.
باسن: جذب کندتر انسولین.
پشت بازو: ممکن است نیاز به کمک شخص دیگری داشته باشد.
برای جلوگیری از عوارضی مانند لیپوهیپرتروفی (تورم چربی زیر پوست)، هر بار محل تزریق را تغییر دهید. محل تزریق را با پد الکلی تمیز کنید و صبر کنید تا خشک شود.
۳. تزریق انسولین
تنظیم دوز: دوز مورد نیاز را روی انسولین قلمی تنظیم کنید.
آماده سازی پوست: پوست را بین دو انگشت بالا بیاورید تا لایه زیرجلدی در دسترس قرار گیرد.
وارد کردن سوزن: سوزن را با زاویه ۹۰ درجه (یا ۴۵ درجه برای افراد لاغر) وارد پوست کنید.
تزریق: دکمه تزریق را فشار دهید و حداقل ۱۰ ثانیه صبر کنید تا انسولین کاملاً جذب شود.
خروج سوزن: سوزن را به آرامی خارج کنید و محل تزریق را فشار ندهید.
۴. مراقبت پس از تزریق
دور انداختن سوزن: سوزن استفاده شده را فوراً در ظرف مخصوص سوزنها (شارپس کانتینر) بیندازید.
نگهداری قلم: اگر از انسولین قلمی قابل تعویض استفاده می کنید، کلاهک را روی قلم بگذارید و آن را در جای مناسب نگهداری کنید.
بررسی محل تزریق: در صورت مشاهده قرمزی، تورم یا عفونت، با پزشک خود تماس بگیرید.
نگهداری از انسولین قلمی
نگهداری صحیح انسولین قلمی برای حفظ کیفیت آن ضروری است:
دمای مناسب: انسولین قلمی را در دمای ۲ تا ۸ درجه سانتیگراد (در یخچال) نگهداری کنید.
پس از باز کردن: بسته به نوع انسولین، معمولاً تا ۲۸ روز قابل استفاده است. تاریخ باز کردن را یادداشت کنید.
اجتناب از گرما و نور: از قرار دادن انسولین قلمی در معرض گرما یا نور مستقیم خورشید خودداری کنید.
حمل در سفر: در صورت سفر، انسولین قلمی را در کیسه خنک کننده نگهداری کنید.
اشتباهات رایج در استفاده از انسولین قلمی
برخی از اشتباهات رایج که باید از آنها اجتناب کنید:
استفاده مجدد از سوزن: این کار خطر عفونت را افزایش میدهد.
تزریق مکرر در یک محل: میتواند باعث لیپوهیپرتروفی و جذب نامنظم انسولین شود.
عدم بررسی دوز: تزریق دوز نادرست ممکن است به کاهش یا افزایش شدید قند خون منجر شود.
نگهداری نادرست: نگهداری انسولین قلمی در دمای نامناسب میتواند اثر آن را کاهش دهد.
نکات ایمنی و کاربردی
همیشه دستورالعمل های پزشک خود را دنبال کنید و در صورت نیاز با او مشورت کنید.
از سوزنهای یکبار مصرف استفاده کنید و هرگز انسولین قلمی را با دیگران به اشتراک نگذارید.
قبل از تزریق، تاریخ انقضای انسولین قلمی را بررسی کنید.
از نگهداری قلم در جیب یا کیف خودداری کنید، زیرا ممکن است به طور تصادفی فشرده شود.
در صورت بروز علائم غیرعادی مانند التهاب یا درد در محل تزریق، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
سخن پایانی
استفاده صحیح از انسولین قلمی نقش کلیدی در مدیریت دیابت و بهبود کیفیت زندگی بیماران دارد. با رعایت مراحل تزریق، انتخاب محل مناسب، و اجتناب از اشتباهات رایج، میتوانید از این ابزار بهطور مؤثر استفاده کنید. مشاوره منظم با پزشک و آموزش مداوم در مورد استفاده از انسولین قلمی به شما کمک می کند تا قند خون خود را به خوبی کنترل کنید و از عوارض دیابت پیشگیری کنید.
