آنچه در این مقاله خواهید خواند:
مراقبت از پوست نوزاد یکی از مهم ترین بخشهای سلامت او در ماه های ابتدایی زندگی است. طبق گزارش انجمن پوست آمریکا (AAD)، حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد نوزادان در شش ماه اول زندگی با مشکلات پوستی نظیر ادرارسوزی، خشکی، یا اگزما روبه رو می شوند. آگاهی و رعایت اصول علمی مراقبت از پوست نوزاد می تواند نه تنها از بروز این مشکلات پیشگیری کند، بلکه به حفظ نرمی، سلامت و شادابی پوست کودک کمک شایانی نماید.
چرا پوست نوزاد متفاوت و حساس تر است؟
پوست نوزاد از نظر ساختار و عملکرد با پوست بزرگسال تفاوت های اساسی دارد:
نازکی لایه محافظ: لایه اپیدرم در نوزاد حدود ۳۰ درصد نازک تر از پوست بزرگسالان است. این یعنی نفوذ مواد شیمیایی و تحریک کننده ها راحت تر انجام می شود.
تنظیم دمای ضعیف تر: غدد عرق و سیستم تنظیم دمای بدن هنوز کامل رشد نکرده اند، بنابراین تغییرات دمایی سریع تر روی پوست اثر می گذارند.
کمتر بودن چربی های محافظ: لایه سبوم ( چربی طبیعی پوست) در نوزادان کمتر است، در نتیجه پوست سریع تر خشک می شود.
این ویژگی ها باعث می شوند که مراقبت از پوست نوزاد نیازمند دقت و انتخاب محصولات ملایم و بی خطر باشد.
مشکلات شایع پوستی در نوزادان
طبق مطالعه منتشرشده در Pediatric Dermatology، بیش از ۴۰ درصد والدین بدون آگاهی از ترکیبات، از محصولاتی با عطر یا مواد شیمیایی مضر برای نوزاد استفاده می کنند. این موضوع یکی از دلایل اصلی بروز مشکلات پوستی زیر است:
ادرارسوزی (Diaper Rash)
به دلیل تماس طولانی مدت پوست با رطوبت و مواد شیمیایی موجود در ادرار و مدفوع ایجاد می شود. برای اطلاعات بیشتر درباره ی پوشک کردن نوزاد اینجا کلیک کنید.
خشکی و پوسته پوسته شدن
در اثر شست وشوی زیاد یا استفاده از شوینده های قوی.
اگزما
یک التهاب مزمن که می تواند با تحریکات محیطی یا آلرژی تشدید شود.
اصول علمی مراقبت از پوست نوزاد
مراقبت از پوست نوزاد نیازمند رعایت اصول علمی دقیق و تخصصی است تا سلامت و نرمی طبیعی پوست حساس او حفظ شود و از بروز مشکلات پوستی جلوگیری شود. در بخش زیر5 مورد حیاتی را بررسی کرده ایم:
۱. انتخاب شوینده و محصولات پوستی مناسب
از شامپو و صابون های مخصوص نوزاد که بدون عطر، بدون الکل و با pH نزدیک به پوست کودک (حدود ۵٫۵) هستند استفاده کنید.
کرم ها و لوسیون های مرطوب کننده را بعد از حمام، زمانی که پوست هنوز کمی مرطوب است، بزنید تا رطوبت بهتر جذب شود.
۲. تعویض منظم پوشک
پوشک را هر ۲ تا ۳ ساعت و بلافاصله بعد از دفع تعویض کنید.
پیش از بستن پوشک جدید، ناحیه را با آب ولرم یا دستمال مرطوب بدون الکل تمیز و سپس خشک کنید.
۳. محافظت در برابر آفتاب
سازمان جهانی بهداشت (WHO) توصیه می کند نوزادان زیر ۶ ماه را به هیچ عنوان در معرض مستقیم نور خورشید قرار ندهید، چون حتی ۱۰ تا ۱۵ دقیقه تابش مستقیم می تواند باعث سوختگی درجه یک یا دو شود.
۴. حمام کردن اصولی
نوزاد را ۲ تا ۳ بار در هفته حمام کنید و در باقی روزها با یک حوله مرطوب بدنش را تمیز کنید.
از آب ولرم (حدود ۳۷ درجه) استفاده کنید.
۵. جلوگیری از خشکی پوست
لباس های نخی و نرم بپوشانید.
از شست وشوی لباس با مواد شوینده قوی و معطر خودداری کنید.
تاثیر عوامل محیطی بر پوست نوزاد
محیط اطراف نوزاد تاثیر قابل توجهی روی سلامت پوست او دارد. دمای زیاد یا خیلی کم، هوای خشک یا آلوده، همگی می توانند پوست ظریف نوزاد را دچار مشکلاتی مانند خشکی، التهاب و حساسیت کنند. در مناطق با آب و هوای سرد، استفاده از مرطوب کننده های مناسب ضروری تر است، چرا که سرمای زیاد موجب خشکی و ترک خوردگی پوست می شود. در مقابل، در مناطق گرم و مرطوب، تعریق زیاد و عدم تعویض به موقع پوشک می تواند به بروز ادرارسوزی و التهاب پوستی منجر شود.
بنابراین، توصیه می شود والدین همیشه دمای اتاق کودک را بین ۲۰ تا ۲۲ درجه تنظیم کنند و از دستگاه های رطوبت ساز در هوای خشک استفاده کنند. همچنین، انتخاب لباس هایی با جنس مناسب و قابلیت تنفس بالا به تنفس بهتر پوست و کاهش تعریق کمک می کند.
نقش تغذیه مادر و نوزاد در سلامت پوست نوزاد
تغذیه صحیح مادر باردار و نوزاد تاثیر مستقیم و قابل توجهی بر کیفیت و سلامت پوست نوزاد دارد. ویتامین ها و مواد معدنی مهم مانند ویتامین A، ویتامین E، زینک و اسیدهای چرب امگا-۳ نقش حیاتی در حفظ نرمی، رطوبت و انعطاف پذیری پوست دارند.
در دوران بارداری، رژیم غذایی متعادل مادر، شامل میوه ها، سبزیجات، مغزها و منابع پروتئینی سالم، موجب رشد بهتر بافت های پوستی جنین و کاهش مشکلات پوستی پس از تولد می شود. همچنین مصرف آب کافی توسط مادر به حفظ هیدراتاسیون مناسب بدن و به تبع آن سلامت پوست نوزاد کمک می کند.
پس از تولد، تغذیه نوزاد به خصوص شیر مادر که سرشار از آنتی بادی ها و مواد مغذی است، موجب تقویت سیستم ایمنی و محافظت طبیعی پوست در برابر التهاب و عفونت می شود. در صورت تغذیه با شیر خشک، والدین باید به ترکیبات آن دقت کنند و در صورت مشاهده هر گونه واکنش پوستی با پزشک مشورت نمایند.
توجه به این نکته مهم است که کمبودهای تغذیه ای می تواند باعث خشکی پوست، حساسیت و حتی بروز اگزما شود، بنابراین مشاوره با متخصص تغذیه و پزشک کودکان برای تنظیم یک برنامه غذایی مناسب بسیار ضروری است.
تأثیر شیردهی بر سلامت و مراقبت از پوست نوزاد
شیردهی علاوه بر تأمین مواد مغذی ضروری برای رشد سالم نوزاد، نقش مهم و موثری در بهبود سلامت و مراقبت از پوست نوزاد ایفا می کند. شیر مادر سرشار از آنتی بادی ها، عوامل ضد التهابی و مواد مغذی است که سیستم ایمنی پوست نوزاد را تقویت می کند و به محافظت از آن در برابر عفونت ها و تحریکات محیطی کمک می کند.
مواد مغذی موجود در شیر مادر به حفظ رطوبت طبیعی پوست نوزاد کمک کرده و مانع خشکی و ترک خوردگی می شود. همچنین، ترکیبات ضد باکتریایی شیر مادر می توانند از بروز عفونت های پوستی و بیماری های التهابی جلوگیری کنند، که این موضوع به ویژه در هفته ها و ماه های ابتدایی تولد بسیار اهمیت دارد. توصیه می کنیم برای اطلاعات بیشتر درباره ی نکات تغذیه ای مادر به مقاله ی در دوران شیردهی چه غذاهایی بخوریم؟ نگاهی داشته باشید.
شیردهی همچنین موجب ایجاد ارتباط عاطفی و تماس پوستی بین مادر و نوزاد می شود، که این تماس مستقیم به تنظیم دمای بدن و افزایش آرامش نوزاد کمک کرده و باعث ترشح هورمون هایی می شود که روند ترمیم پوست را تسریع می کنند.
از سوی دیگر، والدین باید به بهداشت پوست خود هنگام شیردهی توجه داشته باشند، زیرا هر گونه عفونت یا خشکی پوست مادر می تواند به طور غیرمستقیم بر سلامت پوست نوزاد تأثیر بگذارد. استفاده از کرم های مرطوب کننده مناسب و رعایت نکات بهداشتی ساده، مانند شستشوی دست ها قبل از هر بار شیردهی، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
در مجموع، شیردهی نه تنها به تغذیه نوزاد کمک می کند، بلکه یکی از مؤثرترین راه ها برای مراقبت طبیعی و بهینه از پوست حساس و لطیف نوزاد است.
سخن پایانی
مراقبت از پوست نوزاد، ترکیبی از علم، دقت و محبت است. با رعایت اصولی که بر پایه داده های علمی و تجربه های بالینی ارائه شد، می توان احتمال بروز مشکلات پوستی را به حداقل رساند.
این کار نه تنها به سلامت فیزیکی نوزاد کمک می کند، بلکه باعث آرامش خاطر والدین نیز می شود. به یاد داشته باشید، پوست نوزاد اولین سد دفاعی او در برابر دنیای بیرون است. بنابراین رسیدگی به آن، سرمایه گذاری برای آینده سلامت کودک محسوب می شود.